Praca dyplomowa to nie tylko to, co w niej najważniejsze, czyli treść, lecz także bibliografia czy przypisy. Te dodatkowe elementy są niezbędne i musi stworzyć je każdy student. Źle wykonane przepisy to dla komisji pretekst, żeby obniżyć ocenę za pracę dyplomową. Warto więc przyłożyć się do ich wykonania. Podpowiadamy, jak zrobić przypisy w pracy licencjackiej i magisterskiej. Poznaj zasady ich tworzenia oraz przykłady, które ułatwią Ci samodzielną pracę nad przypisami.
Dlaczego przypisy w pracy licencjackiej lub magisterskiej są potrzebne?
Wielu studentów stara się jak najdłużej unikać tworzenia przypisów, co nie jest dobrą metodą. Stworzenie ich i tak będzie przecież konieczne, a im szybciej to zrobisz, tym mniejsza szansa, że się pogubisz w gąszczu przypisów. Po co w ogóle się je tworzy? Powodów jest kilka. Przypisy udowadniają, że w tekście odwołujesz się do podanej bibliografii. Udowadniają również, że korzystasz z różnych źródeł, żeby dokładnie zbadać temat. Pokazujesz w nich, że sprawdzasz różne punkty widzenia, jesteś w stanie postawić tezę i ją potwierdzić, analizujesz zjawisko, wykorzystując zróżnicowane źródła i bierzesz pod uwagę zdania różnych autorów, nawet jeśli są zupełnie odmienne.
Przypisy w pracy inżynierskiej, magisterskiej czy licencjackiej chronią Cię też przed stwierdzeniem, że Twoja praca jest plagiatem. Podawanie cudzych myśli bez odwołania się w przypisie sprawia, że popełniasz plagiat. Jeśli po zbadaniu pracy, przekroczysz dozwolone współczynniki, to właśnie przypisy pozwolą Ci się wybronić.
W przypisach pracy licencjackiej czy magisterskiej jest miejsce nie tylko na spis autorów wymienionych wcześniej cytatów, lecz także na Twoje przemyślenia. Możesz tam dodać kilka słów od siebie, które w tekście głównym niepotrzebnie wprowadzałyby chaos. Pamiętaj jednak, żeby nie przesadzać. Nie może być tak, że co kilka kartek przypisy w pracy mgr czy licencjackiej zajmują większą czy niemal taką samą część strony jak główny tekst.
W jakich sytuacjach stosuje się przypisy w pracy magisterskiej i licencjackiej?
Z pewnością podczas pisania pracy dyplomowej będziesz zastanawiać się, czy w określonej sytuacji przypis na pewno jest konieczny, czy nie będzie ich zbyt dużo, jeśli zaczniesz oznaczać wszystko. Warto poznać zasady przypisów w pracy licencjackiej i magisterskiej – dzięki stosowaniu się do nich unikniesz oskarżenia o plagiat. Sytuacji, w których należy zastosować przypis, może być więcej niż Ci się wydaje.
Przypisy należy tworzyć zawsze, kiedy piszesz coś, co nie zostało wymyślone przez Ciebie. Możesz na przykład podawać jakąś definicję, którą oznaczysz dodatkowo w cudzysłowie. Przypis jest wtedy konieczny – pozwoli osobie czytającej zapoznać się ze źródłowym materiałem, na przykład żeby dowiedzieć się więcej od autora, który stworzył podaną przez Ciebie definicję.
Cytaty muszą być zawsze oznaczone przypisem. To pozwala Ci uniknąć odebrania Twojej pracy jako plagiatu. Zdarza się, że w pracy trzeba podać dane statystyczne. Nie są one wymyślone przez Ciebie, dlatego w tym przypadku przypis również jest koniecznością.
Kiedy podajesz fakty, też musisz zrobić do nich przypis. Z jakiegoś źródła udało Ci się przecież je pozyskać. Oczywiście fakty znane wszystkim, oczywiste, jak data wybuchu II wojny światowej, nie wymagają podawania przypisów. Różnorodne ustawy czy rozporządzenia wykorzystane w pracy wzbogacają ją. Nie zapomnij jednak podać przypisu do nich, żeby nie zostać posądzonym o plagiat.
Zwróć też uwagę na parafrazowanie czyjegoś tekstu. Możesz przecież zapisać czyjeś słowa własnymi słowami, używając synonimów i zmieniając kolejność wyrazów. Nie zwalnia Cię to jednak z obowiązku zastosowania przypisu. Wykorzystujesz bowiem czyjąś, konkretną myśl. Mimo że ubierasz ją we własne słowa, wciąż nie należy ona do Ciebie. Jeśli system antyplagiatowy nie wyłapywałby takich sytuacji, prace dyplomowe mogłyby być zlepkiem innych kilku artykułów lub książek, które po prostu zostały przepisane z wykorzystaniem synonimów. Oznaczałoby to, że student nie włożył żadnego wysiłku w napisanie tekstu.
Jak zrobić przypisy w pracy licencjackiej? Zwróć uwagę na ich liczbę i jakość
Znasz już zasady przypisów w pracy licencjackiej i magisterskiej. Wiesz, jak wiele jest sytuacji, w których trzeba je wykorzystać. Zwróć jednak uwagę na ich liczbę. Z pewnością zdarzą się takie strony, na których przypisów będzie musiało być więcej – to normalne. Nie może się tak jednak zdarzać co chwilę. Za duża liczba przypisów na jednej stronie źle wygląda i daje wrażenie, jakbyś do tekstu nie dodał niczego od siebie, a jedynie podał myśli kilku autorów własnymi słowami.
Z drugiej strony nie może być też tak, że przypisy w pracy inżynierskiej czy innej pojawiają się rzadko. To z kolei dowód, że podczas pisania pracy dyplomowej zostało wykorzystanych niewiele wartościowych źródeł. Jeśli przypisy pojawiają się rzadko i dodatkowo najczęściej odnoszą się wyłącznie do źródeł internetowych, komisja może mieć podejrzenia, że student słabo przyłożył się do researchu i tworzenia bibliografii, a jego praca nie jest kompletna.
Stosuj więc koniecznie wartościowe źródła w pracy, co sprawi, że przypisy będą wyglądać w odpowiedni sposób. Korzystaj z branżowych czasopism wypełnionych cennymi artykułami i oczywiście książek, a strony internetowe niech będą jedynie dodatkiem.
Ile przypisów w pracy magisterskiej może przypadać na stronę? Może być ich około 3–6. Nie jest to ani za dużo, ani za mało. Oczywiście, jeśli zdarzy się, że czasem będzie to tylko jeden przypis, a czasem pojawi się kilka, a dodatkowo jeden z nich będzie Twoim dłuższym komentarzem, nie powinno stanowić to problemu. Chodzi jednak o to, żeby zachować pewne proporcje.
Czy przypisy w pracy licencjackiej i magisterskiej muszą znajdować się na każdej stronie?
Nie. Nie jest konieczne, żeby przypisy w pracy inżynierskiej czy innej znajdowały się na każdej stronie. Są nawet miejsca, w których nie można ich zastosować. Przypisów nie wykorzystuje się we wstępie i zakończeniu. Nie mogą znajdować się na stronie tytułowej, co jest oczywiste. Po prostu nie ma potrzeby, żeby się tam znalazły. Spis treści też nie jest miejscem na przypisy w pracy licencjackiej lub innej.
Jeśli w pracy masz rozdział badawczy, w którym znajdują się wyłącznie przeprowadzone przez Ciebie badania, to również nie jest dobre miejsce na przypisy. Skoncentruj się na własnych odkryciach.
Jakie są rodzaje przypisów w pracy licencjackiej i magisterskiej?
Podstawowy rodzaj przypisów w pracy magisterskiej czy innej to przypisy źródłowe zwykłe. Stosuje się je najczęściej, a w wielu pracach będą one wystarczające. Istnieją również przypisy źródłowe rozszerzone – stosuje się je między innymi, gdy chcesz dodać jakąś informację, która z jednej strony jest ważna, ale nie aż tak, żeby znalazło się na nią miejsce w tekście głównym.
Wyróżnia się także przypisy polemiczne, w których odsyłasz do autora, z którego zdaniem się nie zgadzasz. Żeby zastosować taki przypis, musisz wykorzystać skrót “Por.”, czyli porównaj. Czytelnik będzie wiedział, że może skonfrontować Twoje zdanie z innym i wyrobić sobie dzięki temu własną opinię.
Istnieją też przypisy dygresyjne. Są one zapiskiem Twoich obserwacji czy przemyśleń, które pojawiły się w trakcie pisania tekstu. W takim przypisie nie odnosisz się do żadnych źródeł – to wyłącznie Twoje luźne przemyślenia.
Nie można też nie wspomnieć o przypisie odsyłającym. Stosuje się go, gdy chcesz odesłać czytelnika do innego fragmentu swojej pracy lub do innych opracowań. To rozwiązanie sprawdza się szczególnie w krótkich pracach, gdzie nie masz zbyt wiele miejsca, żeby rozwinąć każdą myśl. Podajesz więc czytelnikowi miejsce, w którym może dowiedzieć się więcej na poruszany przez Ciebie temat.
Przypisy w pracy licencjackiej i magisterskiej – przykłady
Przypisy źródłowe zwykłe najczęściej są wystarczające w pracach. Jak powinny wyglądać?
15 A. Nowak, Jak wyglądają przypisy w pracy licencjackiej?, [w:] Jak napisać pracę dyplomową?, Łódź 2020, s. 21.
Podany wyżej przypis jest wyłącznie przykładem, który ma na celu pokazać Ci, jak ten element pracy powinien wyglądać.
Czas na przykład przypisu polemicznego.
20 Por. M. Kowalska, Jak napisać pracę magisterską?, Warszawa 2018, s. 121.
Poznaj przykład przypisu odsyłającego.
27 Zob. A. Nowak, Jak napisać pracę dyplomową?, Łódź 2020, s. 147.
W części badawczej często wstawia się tabele i wykresy. Jeśli są to opracowane przez Ciebie, również wymagają oznaczenia. Źródło: opracowanie własne – takie oznaczenie będzie wystarczające.
Przypisy w pracy dyplomowej – podsumowanie
Wiesz już, co to są przypisy w pracy licencjackiej i jakie są ich rodzaje. Znasz przykłady przypisów i zasady ich tworzenia. Czas na małe podsumowanie zasad, dzięki któremu na szybko odświeżysz sobie przeczytane wskazówki i zabierzesz się do pracy nad przepisami we własnej pracy.
Przede wszystkim pamiętaj, że przypisy chronią Cię przed oskarżeniem o plagiat. Pokazujesz dzięki nim, że wybrane myśli, definicje czy cytaty nie są Twoje, a pochodzą z literatury, z której korzystasz.
Przypisy w pracy licencjackiej, magisterskiej czy inżynierskiej muszą wyglądać schludnie. Stosuj więc jeden wybrany przez siebie styl – przykładowo konsekwentnie używaj “Tamże” zamiast “Ibidem”. Jeśli raz podajesz nazwę wydawnictwa, rób to już w każdym przypisie. Stosuj jednolitą czcionkę.
Staraj się wstawiać przypisy na bieżąco podczas pisania pracy. Nie jest według wielu studentów najprzyjemniejszy etap tworzenia pracy dyplomowej, jednak konieczny. Nie odkładaj go więc w czasie, bo później łatwo o pogubienie się w gąszczu przypisów. Pamiętaj, że przypisy w pracy licencjackiej w Wordzie zrobisz bez trudu, dlatego nie warto tego odkładać. Możesz też łatwo pominąć, że jakiś fragment tekstu został przez Ciebie sparafrazowany i nie oznaczysz go w odpowiedni sposób.
W przypisach muszą znaleźć się wartościowe źródła. Żeby takie były, musisz podczas pisania pracy właśnie z nich korzystać. Unikaj odwoływania czytelników do wielu źródeł internetowych – nie jest to mile widziane. Wykorzystuj książki i artykuły naukowe, rozporządzenia czy statystyczne dane.
