Problem badawczy to pojęcie, które dotyczy nie tylko studentów. Spotykają się z nim także naukowcy i przedstawiciele innych dziedzin, w których konieczne jest przeprowadzenie określonych badań. Problemy badawcze są powszechnie stosowane, dlatego warto znać definicję tego pojęcia.
Problem badawczy- definicja
Jeżeli zastanawiasz się, czym jest problem badawczy, i jaka jest jego definicja, to poniższy tekst rozwieje Twoje wątpliwości. Najprościej mówiąc, jest to pytanie, które określa jakość oraz wymiar danej niewiedzy. Do postawienia problemu badawczego w pracy naukowej konieczne jest posiadanie niezbędnej wiedzy z konkretnego tematu, dlatego zaleca się dokładne zapoznanie z literaturą przedmiotu, która porusza dany kontekst pracy dyplomowej.
Problem badawczy w pracy licencjackiej, a także magisterskiej powinien być odpowiednio skonstruowany pod względem metodologicznym, a ponadto dawać możliwość do rozstrzygnięcia empirycznego, dzięki przeprowadzeniu badań naukowych.
Należy pamiętać, że problem badawczy powinien być skonkretyzowany. Najlepszym rozwiązaniem jest postawienie go w formie pytania lub pytań badawczych, których rodzaj i ilość zależy, od tego jakiej tematyki dotyczy problem badawczy w pracy dyplomowej.
Podział problemów badawczych
Można wyróżnić trzy rodzaje problemów badawczych, które są stosowane w pracach dyplomowych:
- Problemy badawcze opisowe- dzięki nim można ukazać istnienie konkretnego zjawiska, jego przejawów, a także postawach wobec niego. Problemy opisowe umożliwiają uzyskanie informacji o definicji danego zjawiska i przynależności cechy poddanej badaniu do jakichś grup,
- Problem badawczy wyjaśniający -w tym przypadku stosuje się pytania, które zaczynają się od słowa "dlaczego”,
- Problemy badawcze prakseologiczne- problemy te mają związek z celem działania, jego rodzajem, a także uzyskanym rezultatem. Problemy prakseologiczne ukazują skuteczność konkretnego działania.
Problem badawczy- jak sformułować?
Podczas pisania pracy dyplomowej należy skupić się na teorii, która jest jej podstawą. Dzięki odpowiedniemu przeglądowi literatury przedmiotu z pewnością pytania badawcze w pracy magisterskiej lub licencjackiej nie będą stanowiły dla Ciebie żadnego problemu, a uzyskane odpowiedzi z pewnością będą ciekawe. W związku z tym niezależnie od wybranego przez Ciebie tematu pamiętaj o tym, aby zadbać o odpowiednie opracowanie teoretyczne. Dopiero wtedy możesz postawić pytania badawcze, których przykłady znajdziesz na stronach internetowych. Również hipoteza w pracy licencjackiej i magisterskiej nie będzie stanowiła dla Ciebie problemu.
Co to oznacza w praktyce? To, że określiłeś już to, co Cię interesuje, dzięki temu masz możliwość doprecyzowania tematu i określenia spodziewanych wyników. Do Twojej decyzji pozostaje to, jakie statystyki wykorzystasz w swojej pracy. Na tym etapie dokonujesz także wyboru metody badania, czyli określasz, czy będzie to ankieta, kwestionariusz, wywiad, a może eksperyment. Istotne jest także określenie grupy docelowej badania i tego, jak ich zmotywujesz do udziału w nim. Po wykonaniu badań, obliczeniu i opisaniu wyników możesz przejść do kolejnego etapu, jakim jest hipoteza w pracy magisterskiej lub licencjackiej.
Stosowanie pytań i hipotez badawczych
Pytania badawcze w pracach dyplomowych są deklaracją, czyli określają, na jakie zagadnienie chcesz znaleźć odpowiedź. Pytanie to powinno być skonstruowane precyzyjnie i w takiej formie, w jakiej oczekujesz uzyskania odpowiedzi.
Dobrze postawiona hipoteza wynika z przeprowadzonych badań, które są zawarte w części teoretycznej pracy dyplomowej, jednak są nieoczywiste. W tym przypadku występują tzw. pytania rozstrzygnięcia, których odpowiedź brzmi tak lub nie, a także pytania dopełnienia, w których konieczne jest powiedzenie czegoś więcej. Najprostszą formą jest pytanie rozstrzygnięcia, w związku z tym możesz wykorzystać te pytania w swojej pracy.
W przypadku pytań badawczych wyróżnia się dwa rozróżnienia tj. pytanie o różnicę i pytanie o związek.
- Pytanie o różnice- polega ono na zastosowaniu porównań pomiędzy określonymi grupami np. Czy kobiety i mężczyźni różnią się od siebie pod względem emocjonalnym?
- Pytanie o związek- to pytanie jest związane z relacją, czyli związkiem pomiędzy zmiennymi np. Czy stres ma wpływ na utratę apetytu?
Pamiętaj, że w jednym badaniu możesz zadać pytanie związek, a także o różnicę.
Niezwykle istotna jest także precyzja postawionego pytania. Powyższe przykłady dotyczą różnić i związku pomiędzy konkretnymi zmiennymi, jednak nie sugerują badanym odpowiedzi.
Jaka powinna być hipoteza badacza?
Hipoteza badawcza powinna nowa, co oznacza, że ma wskazywać nieznane dotąd aspekty zjawisk. Powinna być również ogólna, czyli obejmująca wszystkie fakty związane z danym zjawiskiem. Hipoteza badawcza w pracach dyplomowych musi być także jasna, co oznacza, że należy ja wyrazić w zrozumiały sposób i w konkretnych określeniach. Nie może posiadać wewnętrznych hipotez, a co najważniejsze musi dać możliwość zweryfikowania jej podczas przeprowadzanych badań, to świadczy o tym, że hipoteza badawcza powinna być sprawdzalna.
Jak sformułować problem badawczy?
Problem badawczy to istotny element, który zawiera praca licencjacka, magisterska lub inzynierska. Niezwykle istotne jest jego poprawne sformułowanie, czyli postawienie właściwego pytania, na które chcesz uzyskać odpowiedź.
Jeżeli pytanie ma wynikać z ciekawości i chcesz się dowiedzieć np. czy kobiety w danej grupie wiekowej są aktywne fizycznie, to możesz sformułować pytanie: Jaki jest poziom aktywności fizycznej u kobiet w przedziale wiekowym ”x” ?
Gdy poprawnie sformułujesz pytanie, możesz przejść do dalszego etapu, jakim jest eksplikacja, polegająca na skonkretyzowaniu i doprecyzowaniu problemu badawczego Twojej pracy.
Kolejnym etapem jest dokonanie wyboru i uzasadnienie hipotez badawczych postawionych w Twojej pracy dyplomowej. Możesz to zrobić, gdy zagłębisz się w literaturę przedmiotu, tylko wtedy dowiesz się, co już wiadomo o postawionym przez Ciebie problemie badawczym Twojej pracy magisterskiej lub licencjackiej. Musisz wiedzieć, jakie występują tematy nadrzędne i podrzędne, a także jaki mają związek z wybranym przez Ciebie tematem.
Jeżeli już wiesz, jakie jest pytanie ogólne, warto jest, zadać do niego pytania szczegółowe, pozwalające na uzyskanie konkretnych informacji.
Pytania badawcze - przykłady
Do pytań szczegółowych zaliczamy:
- Co? - to pozwoli przedstawić szczegóły danego zjawiska,
- Jak? - pytanie umożliwiające sprecyzowanie opisu zjawiska,
- Dlaczego?- To pytanie ma na celu wyjaśnienie zjawiska.
Wskazane jest, aby pytania dotyczyły najciekawszych aspektów. W kolejnym etapie będziesz musiał wyselekcjonować pytania szczegółowe, na które będziesz chciał znaleźć odpowiedź w trakcie prowadzenia swoich badań. Pamiętaj, aby wybrać tylko te pytania, które będą najistotniejsze dla Twojego problemu badawczego, a także takie, na które będziesz mógł znaleźć odpowiedź, wykorzystując znane metody, a także techniki badawcze wynikające z możliwości organizacyjnych, a także technicznych wykonanego badania.
Pytania badawcze, jakie będzie zawierała Twoja praca licencjacka lub magisterska, powinny być proste, a także zrozumiałe dla odbiorców. To właśnie od tych pytań będziesz tworzyć swoje hipotezy badawcze, które będą stanowiły odpowiedź. Pamiętaj o tym, problem badawczy zawsze stawiać jeszcze przed rozpoczęciem badań, czyli podczas pisania metodologii.
Odpowiedź na problem badawczy
Odpowiedź na problem badawczy wymaga przeprowadzenia głębszej analizy i wykonania badań. Pamiętaj, aby Twój problem badawczy w pracy dyplomowej dotyczył tylko jednego zagadnienia, a ponadto był możliwy do rozwiązania przy pomocy odpowiednich metod, procedur i badań naukowych. Każda uczelnia ma inne założenia, dlatego zawsze skonsultuj wątpliwości ze swoim promotorem. Staraj się nie przesadzać z problemami szczegółowymi, gdyż o każda odpowiedź na zadane pytanie badawcze możesz być pytany podczas obrony pracy dyplomowej.
